Yakıt, oksijen ve ısı kaynağı. Bu üç unsurun bir araya gelmesi yangını başlatır. Bu üç unsurdan herhangi birinin eksikliğinde yangın meydana gelemeyeceği, üç unsur birbirine muhtaç olduğu için, buna “yangın üçgeni” ismi verilmiştir. Yangın üçgenini oluşturan bu unsurların orman gibi bir alanda mevcudiyeti, kontrol edilmesi çok güç orman yangınlarına sebebiyet verebilir.
Küçük çaptaki orman yangınlarının birçok bitki türü için yararlı olduğu düşünülse de, büyük ve geniş alana yayılan orman yangınları ekosisteme ciddi zararlar verir ve bazı önemli flora ve fauna (insan dışındaki diğer canlılar) kaybına neden olur. Bazı orman türlerinin çoğaltılması için küçük çaptaki orman yangınları çok önemlidir. Orman yangınları tarafından üretilen duman, odun kömürü ve ısı ile birleştiğinde, tohumların çimlenmesini uyarabilir.
İnsanların doğaya verdiği zarar gündemden hiç düşmediği için orman yangınlarının da genel olarak insan etkinliği yüzünden ortaya çıktığı düşünülür. Bu genelleme kısmen doğrudur, zira orman yangınlarının meydana gelme sebeplerinin %80’ini insan etkinliği ve dikkatsizliği oluşturur fakat kalan %20’lik kısmın doğal sebeplerle meydana geldiği varsayılır.
İnsan (beşeri) kaynaklı yangınlar genellikle insanların yaşadığı ve ulaşabildiği yerlerde çıktığı için bu yangınları öngörme, engelleme ve söndürme çalışmaları kolaylıkla yürütülebilir. Doğal sebeplerle meydana gelen yangınlarda ise tam tersi bir durum söz konusudur. Öngörülmeleri ve zamanında farkedilemedikleri zor olduğu için insan kaynaklı yangınlardan çok daha büyük bir zarara neden olabilirler. Bu yazımızda doğal sebeplerden meydana gelen, bir başka deyişle doğanın kendi kendine çıkarttığı yangınlarının sebeplerini inceleyeceğiz.
1-Yanardağ Patlaması
Takdir edersiniz ki sıcak lav veya magma kendi yolunda çıkan her şeyi yaktığı için yanardağ patlamaları orman yangınlarını da ateşleyebilir.
2-Yıldırım Düşmesi
Yıldırım beraberinde yağmuru çağrıştırdığı için, hem ıslaklığın hem de yangının bir arada olması belki mantıksız gelebilir. Yıldırım düşmesi sonucu çıkan yangınlara genellikle kuru yıldırım denen yağmurun eşlik etmediği yıldırımlar neden olur. Dünyaya saniyede yaklaşık 100 kez yıldırım düştüğü tahmin ediliyor.
3-Yeraltı Kömür Yatağı Yangınları
Yeryüzünde meydana gelen uzun süreli bir yangın sonucu yeraltında bulunan kömür yatakları yanabilir. Yeraltı gözlemlenemediği için yeryüzündeki yangın söndürülse dahi yeraltında süregelen bu sıcaklık, yangını tekrar tetikleyebilir.
4-Kendi Kendine Yanma
Hava çok sıcak, arazi kuraksa yanmayı oluştaracak yeterli ısı ortaya çıkarak kendi kendine yangını tetikleyebilir. Odun da diğer malzemeler gibi yanmanın başladığı bir parlama noktasına sahiptir. (Odunun parlama noktası:300°C) Toprak üzerinde kuru yapraklar ve dallar gibi ölü organik maddelerin birikmesi ısıyı artırabilir. Biriken bu maddeler yüksek sıcaklıklarda hidrokarbon gazlarını serbest bırakır ve bu gazlar oksijen ile tepkimeye girmesi sonucu yanma meydana gelir. İşte bu şekilde odun parlama noktasına ulaşır ve kendiliğinden orman yangını çıkar.
5-Kayaların Kıvılcımları
Çok düşük bir ihtimal gibi gözükse bile bir tepeden aşağıya yuvarlanan kayaların çıkardığı kıvılcımlar, sıcak hava ve kurak iklim koşulları ile birleştiğinde orman yangınlarına neden olabilir.
6-Küresel Isınma
Küresel Isınmanın bile kuraklıkların sıklığını ve yoğunluğunu artırarak orman yangınları yaratmada rol oynadığına inanılmaktadır.
